علت کمرویی و خجالت در کودکان

علت خجالتی بودن شدید کودکان

دکتر محمدرضا کاظمی فوق‌تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان، با بیان اینکه خجالت یکی از عواطف بشر است که ارتباط نزدیکی با اضطراب دارد، گفت: در واقع خجالت نوعی از اضطراب به شمار می‌رود که منشا آن اعتماد به نفس ضعیف است. فرد خود را در مقایسه با دیگران دست کم می‌گیرد و همیشه تصور می‌کند کارهای او مورد نظر و توجه اطرافیان است.

این فوق‌تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان درباره ویژگی‌های یک کودک خجالتی گفت: این دسته از کودکان نمی‌توانند به صورت عادی صحبت کنند. آنها از ابتدا از اطرافیان و همسالان خود کناره‌گیری می‌کنند و مدام به والدین و آشنایان خود می‌چسبند. کودکان خجالتی همواره نشانه‌هایی از اضطراب، دستپاچگی، تپش قلب، لرزیدن صدا و ناتوانی در انجام کار دارند. 

وی با بیان اینکه عوامل محیطی در بروز خجالت و کم‌رویی در کودکان موثر است، افزود: گاهی اوقات خجالتی بودن در ذات و سرشت کودک نهفته است، یعنی منشا آن زیستی بوده و به صورت ژنتیکی منتقل شده است، اما در همه موارد خجالتی بودن زمینه ارثی ندارد و گاهی زمینه‌های ارثی با عوامل محیطی تقویت می‌شود که از جمله این عوامل می‌توان به تجربه‌های کودک، یادگیری از محیط و سرکوب اعتماد به نفس توسط بزرگترها اشاره کرد.

والدین باید محیط آرام ایجاد کرده و به کودک فرصت شناخت استعدادهای خود را بدهند. کودک باید کارهای مورد علاقه‌اش را حتی درصورت اشتباه بودن، تحت نظارت والدین انجام دهد و به آهستگی اشتباهاتش را اصلاح شود. سرکوب هیجان‌ها، ایراد گرفتن و نکته سنجی زیاد، سبب بروز، افزایش و تداوم خجالت در کودک می‌شود.

این فوق‌تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان، یادآور شد: پدر و مادر مضطرب و خجالتی که خود از اجتماع دوری می‌کنند مستعد پرورش کودکان خجالتی هستند، زیرا کودک با الگوبرداری از والدین، موقعیت‌های اجتماعی را ترسناک می‌پندارد. همچنین کودکانی که در طفولیت به مجالس عمومی برده نمی‌شوند، وقتی بزرگ می‌شوند افراد خجول و کمرویی هستند. بعضی از پدرومادرها به قدری به کارهای خود مشغولند که همواره کودک را از انجام کارهای مورد علاقه‌اش باز می‌دارند تا بتوانند با خیال راحت به کار خود بپردازند. کودک پس از مدتی به این شیوه عادت می کند و در نتیجه کمرو می‌شود.

والدین باید کودک را به خاطر هربار تلاش مثبت، تشویق کنند تا او پیشرفت کند. مسئولیت را متناسب سن به آنها محول کنند و بابت تلاش‌شان و نه نتیجه حاصل شده، کودک را مورد حمایت قرار دهند. اگر خجالت در کودکی درمان نشود، اثرات آن به شکل ناتوانی در استفاده از توانمندی‌های ذهنی و عملی، مخفی کردن استعدادها و شرم از حضور در اجتماع در سنین بزرگسالی بروز می‌کند.

کاظمی با توجه به اهمیت درمان حس خجالت و کم‌رویی در دوره کودکی، گفت: اگر اضطراب‌های کودک خیلی شدید باشد، علاوه بر راهکارهای غیردارویی، می‌توان از درمان‌های دارویی هم استفاده کرد.

چرخه معیوب خجالت

بسیاری از کودکان خجالتی در یک چرخه معیوب گیر می افتند که مانع از ارتباط آن ها با بچه های دیگر می شود:چون در محیط های اجتماعی احساس ناراحتی می کنند، از تعامل با همسالان خود اجتناب می کنند این به این معنی است که آن ها کم تر تمرین می کنند و با کودکان دیگر بازی می کنند بنابراین آن ها فرصت کمتری برای توسعه مهارت های اجتماعی مثل مکالمه، حل و فصل بحث، چرخش، یا محاسبه چیزهای جالب برای انجام دادن دارند عدم موفقیت نسبی آن ها باعث می شود که آن ها احساس معذب بودن کنند و از موقعیت های اجتماعی اجتناب کنند.

کودکان خجالتی خود را از دیگران جدا می کنند زیرا آن ها بر ناراحتی خودشان متمرکز شده اند آن ها نمی خواهند با کودکان دیگردوست باشند.

کودکان دیگر اغلب واکنش منفی به این رفتار سرد دارند در مقایسه با کودکانی که از کودکان دیگر کناره گیری نمی کنند، کودکان خجالتی به احتمال زیاد به طور فعال از همسالان خود ناراضی هستند از سوی دیگر، برخی شواهدی وجود دارند که کمرویی می تواند در برخی فرهنگ های آسیای خاص از نظر اجتماعی قابل قبول تر باشد.

ویژگی های کودکان خجالتی

انواع کودکان خجالتی:

با توجه به رتبه بندی و مشاهدات گزل سه زیرگروه مهم از کودکان خجالتی را با الگوهای بسیار متفاوتی از روابط اجتماعی شناسایی کرد. همه این کودکان رفتارهای خجالتی ای که قبلا گفته شد را نشان دادند، اما آنچه که آن ها انجام دادند به شدت به نحوه رفتار کودکان با آن ها مربوط بود. (توجه داشته باشید:برخی بچه های خجالتی با هیچ یک از این مقوله ها همخوانی نداشتند).

1)کودکان خجالتی موافق

اگر چه این کودکان صحبت یا بازی را آغاز نکرده بودند، وقتی یک همتا به آن ها نزدیک شد به گرمی واکنش نشان دادند. این کودکان به طور کلی توسط همسالان پذیرفته شده بودند و بسیاری از دوستان را به عنوان بچه های اجتماعی بیشتر دوست داشتند سایر کودکان آن ها را به عنوان سرگرمی منطقی و هوشمندانه تر نگاه می کردند. علی رغم تمایل آن ها برای عقب نگه داشتن، صراحت آن ها نسبت به پیشنهادهای دیگر کودکان و شاید روابط خانوادگی مثبت به آن ها این امکان را می داد که به اندازه کافی مهارت اجتماعی داشته باشند تا با همسالان خود کنار بیایند.

2. کودکان خجالتی نابالغ

این کودکان معمولا در موقعیت های اجتماعی عقب می ماندند، اما زمانی که سعی می کردند به هم سن و سالان نزدیک شوند، به گونه ای عمل کردند که کودکان دیگر کودکان را لوس یا آزار دهنده می دیدند .

کودکان دیگر اغلب کودکان خجالتی نابالغ را نادیده می گیرند. آن ها بیشتر از کودکان خجالتی موافق هستند که دوست ندارند توسط همسالان خود مورد تنفر قرار بگیرند زیرا آن ها بین منزوی بودن و توجه به خود به روش های مخرب و تحریک کننده مرددند. آن ها همچنین کم تر از میانگین دوستان داشتند
 

3)کودکان خجالتی سرسخت

کودکان متناقض و خجالتی به نظر می رسد، اما گزل یک گروه از کودکان خجالتی را که اغلب خود را برای خود نگه می داشتند، مشخص کرد اما هنگامی که آن ها با یکدیگر تعامل برقرار کردند، اغلب به روش های خشمگین یا خصمانه رفتار می کردند در مقایسه با هر دو کودک اجتماعی و دیگر کودکان خجالتی، این کودکان بیش ترین ارتباط با یکدیگر را دارند بسیار محتمل است که توسط همسالان خود طرد شوند - تا حدودی به این دلیل که رفتار آن ها بسیار ناخوشایند است و دوستان کمی برای محافظت یا دفاع از آن ها دارند.

انواع کودکان خجالتی 

خجالت از کجا می آید؟ علت این حالت کودک چیست؟

ژنتیک ، بله خجالت تا حدودی ارثی است.
مثل بسیاری از ویژگی هایی که ارثی هستند تحقیقات نشان می دهد، میل به کم رویی ممکن است ژنتیکی باشد . برخی اوقات خجالتی بودن در ذات و سرشت کودک نهفته است، به این معنا که منشا آن زیستی بوده و به صورت ژنتیکی منتقل شده است.

سرکوب از طرف اطرافیان از علت های خجالتی کودک

همیشه خجالتی بودن زمینه ارثی و ژنتیکی ندارد و برخی اوقات زمینه های ارثی با عوامل محیطی تقویت می شود که از جمله این عوامل می توان به تجربه های کودک، یادگیری از محیط و سرکوب اعتماد به نفس شان به وسیله ی اطرافیان بزرگسال به خصوص والدین عنوان کرد.

ترس از شکست و انتظار بیش از حد والدین

جالب است بدانید که کودکانی که تمام اوقات بیشتر از ظرفیت شان از آن ها توقع وجود دارد، وقتی نمی توانند آن انتظار را درست برآورده کنند حس بدی پیدا می کنند و این احساس بد به ترس از شکست در آن ها تبدیل می شود و آن ها را به سمت خجالت سوق می دهد.

علت خجالتی بودن کودک چیست؟

رفتار والدین

این یک حقیقت است و نمیتوان آن را رد کرد که والدین خجالتی این حس را به کودک شان نیز می آموزند و در نهایت کودکان خجالتی خواهند داشت . در موقعیت های مختلف اجتماعی و .. کودک به تعاملات والدینش با دیگران نگاه کرده و می آموزد.

مهارت های اجتماعی را به کودک آموزش دهید :

مهارت های اجتماعی زیادی را می توانید به کودک آموزش دهید تا بر خجالت خود غلبه کند. به او یاد بدهید که چگونه:

1. با افراد جدید ملاقات کند
2. به دیگران خوشامد بگوید
3. گفتگوها را آغاز کند
4. در بازی شرکت کند
5. ارتباط چشمی برقرار کند
6. شنونده خوبی باشد

می توانید از عروسک ها، شخصیت های اکشن یا عروسک برای ایفای نقش در وضعیت های مختلف استفاده کنید. به او یاد دهید چطور از عبارت های خاص مانند "سلام، اسم من ..." و "آیا من هم می توانم بازی کنم؟ "  استفاده کند.
 

موقعیت هایی که افراد کمرو از آن ها اجتناب می کنند

کار کردن هنگام نظاره دیگران: افراد کمرو معمولا از موقعیت‌هایی که افراد دیگر آن‌ها را مشاهده می‌کنند، می‌ترسند. ترس از نگاه دیگران هنگام کار کردن آن‌ها را ناتوان می‌کند. برخی از این افراد ممکن است هنگام انجام کارهای ساده‌ای مثل خلاصه‌برداری، نوشتن روی تخته سیاه، دوختن، بافتن یا حتی بستن دکمه لباس-.

1. هنگامی که کسی نگاهشان می‌کند- مضطرب شوند.

2. غذا خوردن در جمع: گاهی ترس از خوردن و نوشیدن در حضور دیگران به دلیل این است که شخص می‌ترسد وقتی چنگال یا فنجان را به دهان می‌برد، دست‌هایش دچار لرزش شود و غذا روی لباسش بریزد.

3. خرید کردن:  افراد کمرو نگران این هستند که حین خرید کسی به آن‌ها نگاه کند یا مجبور شوند با فروشنده صحبت کنند. این افراد به راحتی مجبور می‌شوند کالایی را بخرند که تمایلی به خرید آن ندارند. زیرا نه گفتن برای آن‌ها به علت جریحه‌دار شدن احساسات فروشنده دشوار است. چرا که تصور می‌کنند دیگران نیز همانند خودشان به مخالفت حساس هستند.

4. تعامل با افراد صاحب قدرت: افراد کمرو فکر می‌کنند افراد صاحب قدرت دارای کلیه مهارت‌های اجتماعی هستند و از این هراس دارند که در معرض ارزیابی آن‌ها قرار گیرند.

5. مکالمات تلفنی:  افراد کمرو در مهارت‌های تلفنی به خود اطمینان ندارند و تصور می‌کنند در ارتباط و تماس تلفنی با دیگران بی‌کفایت هستند. ترس آن‌ها از این است که در خلال مکالمه، پاسخ ناجوری بدهند یا با صدای لرزان و لکنت زبان حرف بزنند، به همین علت، معمولا از پاسخ دادن به تماس‌های تلفنی اجنتاب می‌کنند.

6. صحبت کردن در جمع:  افراد کمرو معمولا سعی می‌کنند در جمع ساکت باشند و هیچ صحبتی نکنند. اگر جمع غریبه باشد، میزان ترس آن‌ها بیشتر است، معمولا در بحث‌های جمعی شرکت نمی‌کنند و سعی می‌کنند در کلاس درس، از چشم معلم دور باشند.


منبع: سایت سیمرغ
سایت نمناک
سایت کودکت